Vaarwel Campo Limpo

Beste lezers,

Helaas moet ik jullie mededelen dat dit mijn laatste update is. Sterker nog, ik had geen tijd meer om de update in Brazilië af te maken! Mijn vriend en ik zijn de dupe geworden van een regelgeving die in oktober j.l. ingegaan is. Brazilianen mogen niet langer meer dan drie maanden in Nederland verblijven. Deze regel heeft Brazilië nu ook voor mensen met een Nederlands paspoort in laten gaan. Reciprociteit noemt men dat. Hier kwamen we vier dagen voor onze 90ste dag achter toen we ons verblijf wilden verlengen bij de Policia Federal. Het hele weekend hebben we in verschrikkelijke spanning gezeten. We gingen het nogmaals in een andere stad proberen op de maandag die volgde, maar tevergeefs. De medewerker aan de balie wilde niet eens onze paspoorten inkijken. Dus een dag voor onze 90ste dag (de dag van ons vertrek) moesten we hals over kop onze terugvlucht gaan regelen. Een paar uur voor vertrek kon ik nog even snel afscheid nemen van mijn lieve collega’s en uiteraard van de kinderen. Ik kan nog steeds niet beschrijven hoe ik me die dagen heb gevoeld. Vermoeidheid, ongeloof, woede, verdriet; alle emoties door elkaar heen. Gelukkig hebben mijn lieve vriendin Sandra (tevens professora bij de crèche) en haar man ons bij de bus kunnen afzetten die ons naar het vliegveld Guarulhos reed en heb ik haar daardoor nog een uurtje langer kunnen zien. Dat maakte het voor mij enigszins iets dragelijker.

Voordat ik ook van jullie afscheid neem (op dit blog) wil ik eerst nog graag vertellen wat ik in de afgelopen periode heb gedaan. Gek genoeg ben ik de laatste tijd meer dan ooit bezig geweest met het woord “vrijwilliger”. Volgens de van Dale betekent “vrijwilliger” het volgende: “uit eigen beweging, niet gedwongen, iemand die zich vrijwillig meldt voor iets”. Ieder mens zal zo zijn eigen opvattingen hebben over wat vrijwilligerswerk is; er zijn uiteraard meerdere definities te bedenken. De reden dat ik dit vertel heeft te maken met een groot misverstand dat was ontstaan over de aard van mijn werkzaamheden bij Estrela Nova. Er was sprake van gebrekkige communicatie binnen de organisatie en achteraf werd duidelijk dat men andere opvattingen had over vrijwilligerswerk. Heel frustrerend voor mij, maar ook vervelend voor mijn begeleiders bij Estrela Nova. Daarop ben ik met de betrokken leidinggevenden om de tafel gaan zitten. Dit was voor mij een opluchting, omdat ik hierdoor opheldering kreeg over de verkeerde voorbereidingen die zij voor mijn komst hadden getroffen en wat we daar vanaf dat moment aan konden gaan doen. Uiteindelijk wist men wel wat mijn professie is en begreep men wat de bedoeling was.

Voorlopig heeft het gezien de nieuwe regelgeving weinig zin voor Estrela Nova om vrijwilligers uit te nodigen (drie maanden is simpelweg niet genoeg), maar het lijkt me in ieder geval duidelijk dat een dergelijk misverstand niet meer mag gebeuren, mochten er in de toekomst weer vrijwilligers richting Brazilië komen.

Naar mijn mening is vrijwilligerswerk in ieder geval geen vrijblijvend werk. Beide partijen hebben bepaalde rechten en plichten waar ze zich aan horen te houden. Dit geldt zowel voor vrijwilligers (die uit vrije wil goed en nuttig werk willen verrichten en tegenwoordig ook steeds meer vrijwillig werken om ervaring op te doen, aangezien werkgevers vooral ervaren werknemers zoeken in de crisistijd) als voor de werkgever. Het lijkt me daarom aan te raden dat een organisatie die vrijwilligers aanneemt, goed nadenkt over de definitie van vrijwilligerswerk en de invulling ervan. Want hoe kan men het over de taken van een vrijwilliger hebben als men niet weet waar vrijwilligerswerk voor staat? Het is voor de organisatie en voor de vrijwilliger verloren tijd om eenvoudigweg wat taken op te sommen. Daarnaast is het handig om het over wederzijdse verwachtingen te hebben en over de match. Wat zijn jouw wensen en kwaliteiten, en hoe kunnen we die binnen onze organisatie benutten? Niets is frustrerender dan als vrijwilliger niet nuttig bezig te zijn en niets is meer zonde dan een vrijwilliger in dienst hebben zonder zijn/haar vrijwillige hulp/kennis/kwaliteiten voldoende te benutten.

Het harde werk loont!

Gelukkig heeft het gesprek geloond. Het is mij gelukt om de egoboosttraining ( Eu me sinto bem pro dentro e pro fora = Ik voel me goed van binnen en van buiten) afgelopen week te geven aan maar liefst 7 groepen (47 kinderen). Het is boven verwachting erg goed gegaan! Aan het begin waren ze erg huivering, maar na al 5 minuten hadden ze door dat het best leuk is om te doen! Ze hebben het er zelfs met hun juf over gehad en gezegd hoe tof het is! Op een gegeven moment staken de groepjes elkaar aan. Het ene groepje zei tegen het andere dat ze echt moesten meedoen omdat het “bacana” (erg tof) is. Wat wil je nog meer?! Eén van de opdrachten was om te vertellen wat je die dag voor goeds had gedaan. Dat konden ze ook opschrijven in het groene boekje (dat ik voor ieder kind heb gemaakt). Vele kinderen zeiden dat ze die dag een heel leuk spel hebben gedaan (dit was het introductiespel) en geleerd hebben over wat positieve en negatieve karaktereigenschappen zijn. Andere kinderen zeiden dat ze gespeeld hebben en naar school zijn gegaan. Het was prachtig om te zien hoe ze elkaar complimenten gaven (de laatste opdracht van de les). Dit was zeer vreemd en nieuw voor ze, maar ze deden allemaal hun best.

De laatste groep was een uitdaging, aangezien er in deze groep een meisje zat dat niet wilde meedoen en een ander meisje dat niet kan praten. Op dat moment werd ik me bewust van de ervaring die ik al had opgedaan in Nederland. Ik kon die zeer goed gebruiken. Het is mij namelijk gelukt om beiden te motiveren, uit te dagen en te betrekken in de cursus. Jullie zullen je misschien afvragen hoe het is gelukt om hen te motiveren. Het meisje dat niet mee wilde doen was erg onbeleefd, praatte door me heen en zat in de oor van haar vriendinnetje te fluisteren. Toen ik zei dat ik dat onbeleefd en niet respectvol vond, keek ze me verbaasd aan. Ik zei dat ik het heel jammer zou vinden als ze niet mee zou doen, omdat ik dacht dat ze het erg leuk zou vinden. Daarnaast zou zij de enige van de 47 kinderen zijn die niet meegedaan zou hebben. Door alleen dit tegen haar gezegd te hebben veranderde er iets in haar.

Tijdens de cursus kwam ik er achter dat het meisje dat niet mee wilde doen, eigenlijk niet goed kon schrijven en daarom geen zin had om mee te doen. Ze schaamde zich er voor. Naar mijn idee speelde er veel meer. Daar kwam ik later ook snel achter toen ik na de cursus met haar in gesprek ging. Haar vriendinnetje bood aan om te helpen. Het mooie was dat het rebelse meisje later naar me toekwam om mij te bedanken voor de cursus. Een groter cadeau kun je niet krijgen! Het meisje dat niet kan praten deed alsof ze niet kon schrijven, maar haar groepsgenoten zeiden dat ze het wel kan, maar gewoon lui is. Tevens merkte ik later in de klas op dat ze eigenlijk niet gewend is om betrokken te worden in het groepsproces en dat men haar niet uitdaagt om te doen wat ze wel kan. Ik zal dit illustreren aan de hand van een voorbeeld. Tijdens het spel waarbij iedereen, één voor één, een kaartje uit een bakje mocht trekken, deed een jongen dit voor haar. Ik zei daarop dat ze dat best zelf kon doen. In de klas gebeurt dit voortdurend en dat is jammer. Daarin merk je dat de leraressen misschien wat meer handvatten en kennis zouden kunnen gebruiken.

Al met al was het een zeer speciale en waardevolle week voor mij! Zowel ik als de jongeren konden niet wachten om er de volgende week mee door te gaan. Een bijkomend, positief effect was dat zelfs de collega’s die zich eerst afzijdig hielden opeens naar me toekwamen om vragen over mijn cursus te stellen. En wie had ooit gedacht dat ik binnen drie maanden een cursus in het Portugees zou vertalen en het aan jongeren zou geven?

Het trieste is dat ik hen een week later moest teleurstellen. Ze keken me heel teleurgesteld aan toen ik hen vertelde dat ik moest vertrekken. Iedereen mocht zijn/haar “groene boekje” mee naar huis nemen van mij. Een grote groepsknuffel en twee boekjes met lieve boodschapjes van de klassen tot besluit. Mijn plan is om in ieder geval na te denken hoe mijn cursus eventueel over genomen zou kunnen worden door iemand anders van Estrela Nova.

A criança é central.

Op de crèche had ik het erg naar mijn zin bij mijn minigroepje en Divina (de professora van de groep). Zij is inmiddels niet alleen een fijne collega van mij geworden, maar bovendien een dierbare vriendin! De samenwerking verliep erg goed. Ik heb haar meegemaakt als een zeer lieve en intelligente vrouw die haar werk zeer goed doet. Ze stond altijd open voor mijn ideeën en wanneer we het over een bepaald kind hadden, dan nam zij mijn observaties en advies serieus. Daarnaast bewonder ik haar creativiteit en omgang met de kinderen zeer. We hebben allebei veel van elkaar geleerd!

Naast het meehelpen in de groep was ik al een tijdje bezig met het maken van twee presentaties genaamd “Het kind staat centraal”, die ik begin volgend jaar aan alle profesorras zou gaan geven. Vooraf daaraan had ik hen een brief met een korte uitleg overhandigd en een aantal vragen gesteld. Ik merkte dat mijn vragenlijst door velen met open armen werd ontvangen. Ze stelden het op prijs dat ik hen wilde betrekken in het proces, dat ik vroeg naar hun kennisbehoefte, waar ze op hun werk tegenaan lopen en wat ze graag zouden willen veranderen.

Het is zeer jammer dat ik deze presentaties niet meer zal kunnen geven. Ook op dit punt is de teleurstelling groot. Wel moet ik zeggen dat de vragenlijst op zich al gesprekken tussen collega’s onderling gecreëerd heeft. Af en toe hoorde ik in de wandelgangen collega’s elkaar goede ideeën en oplossingen geven. En dat was nu precies mijn bedoeling!

Een week voor vertrek heb ik een inspirerend gesprek gehad met de coördinator van de jongerenafdeling. Zij is bezig met het opzetten van een cursus die zich richt op het verhaal van de jongere. Daarom vroeg ze mij of ik haar kon helpen met de vraag hoe de jongeren te motiveren en hoe de cursusleidsters op te leiden . Ik verheugde me erg op dit proces; alleen is het wederom erg jammer dat het niet meer door kan gaan. We gaan nog wel nadenken of ik via de mail nog iets kan betekenen.

De laatste uurtjes bij Estrela Nova.

Afscheid nemen ging er emotioneel aan toe. Mijn vriend en ik gingen in de ochtend eerst langs de crèche om van alle groepen afscheid te nemen. Het moeilijkste was voor mij om afscheid te nemen van “mijn” minigroep. De kinderen wilden niet dat ik wegging (zie de foto’s). Mijn lieve Divina had tot in de late uurtjes aan zelfgemaakte tasjes gewerkt, zodat ik ze aan mijn nichtjes in Nederland kon geven. Zo ontzettend lief van haar! Het was zeer emotioneel om van deze speciale vrouw en de lieve kinderen zo snel en plotseling afscheid te nemen. We moesten daarna snel verder naar de andere kant om van de oudere kinderen afscheid te nemen en vervolgens snel te vertrekken. Zoals eerder beschreven hadden alle kinderen van de Nucléo een boodschap in twee boekjes geschreven die ik met veel plezier in het vliegtuig heb gelezen. Terug in Nederland had ik nog een cadeautje van de jongeren ontvangen; meer dan 30 facebook-vriendschappen!

Het is zeer vervelend dat mijn vriend en ik ons werk in Brazilië niet konden afmaken en door een dergelijke maatregel het land uit moesten. Net toen alles op z’n plekje begon te vallen is het plotseling in duigen gevallen. Ondanks dit alles ben ik dankbaar voor de tijd die ik bij Estrela Nova heb mogen doorbrengen, de mensen waarmee ik heb mogen samenwerken, voor de kennis, de levenslessen en de vriendschappen. Hoe meer dagen er verstrijken, des te meer ik me besef wat ik allemaal geleerd heb in Brazilië. Ik hoop dat ik een bijdrage heb kunnen leveren aan het werk van Estrela Nova en dat de kinderen en de medewerkers ook in de toekomst er iets aan zullen hebben.

Tot besluit rest mij om jullie te bedanken voor het lezen van mijn blog en voor de steun die jullie mij gegeven hebben. Mochten jullie nog willen reageren of vragen hebben, doe dat gerust!

Adeus!